درآمدى بر ضرورت، جایگاه و انواع مطالعات میان‌رشته‌اى در آموزش عالى

در دنیاى پیچیده امروز، بشر براى حل مشکلات پیش رو، نیازمند دیدگاه‌هاى جامع است. در این میان، فقط مطالعات بین‌رشته‌اى است که موجب مى‌شود محیط پیرامون افراد، به‌خصوص محیط دانشگاهى و مطالعات متخصصان انسجامى خاص پیدا کند و باعث پویایى نظام آموزشى و در نتیجه، رشد و اصلاح فرهنگ شود. علاوه‌برآن، تداخل در محتوا، روش‌هاى پژوهش، اصول و نظریه‌ها، مرزبندى رایج علوم را از میان برده است. واقعیت این است که پیشرفت در هر رشته، علاوه‌بر تحقیقات دانشمندان خود، به میزان بسیارى به دیدگاه دیگر دانشمندان، به‌خصوص رشته‌هاى نزدیک به هم، نیازمند است. اندیشمندان میان‌رشته‌اى، واقعیت‌ها و نیازهاى دنیاى جدید را در فراسوى رشته‌هایى نکوهش مى‌کنند که ساختارى یکسویه، جزئى‌نگر، محدود و تخصصى دارند و آشنایى با رویکردهاى میان‌رشته‌اى و آگاهى از چرایى این مقوله را براى برنامه‌ریزان درسى ضرورى مى‌دانند و تخصص‌هاى میان‌رشته‌اى را براى دانشکده‌ها و مؤسساتى که در پى دستیابى به مرزهاى جدید و خلق بایسته‌هاى خاص در عرصه علوم، به‌ویژه علوم انسانى هستند، ضرورى مى‌دانند. این مقاله در سه‌ بخش تنظیم شده است: در بخش اول، مقدمه، اهمیت و ضرورت و تاریخچه‌اى از رویکرد میان‌رشته‌اى بیان شده است. در بخش دوم، میان‌رشته‌اى و انواع آن بحث شده است. در بخش سوم، اشاره‌اى به سیاست‌هاى آموزشى، متخصصان و کاربران این رویکرد شده است و در ادامه، چالش‌ها مربوط به آن واکاوى مى‌شود. در پایان بحث، نتیجه‌گیرى و پیشنهادهایى ارائه شده است که به‌طور خلاصه عبارت است از: 1.کاربرد همزمان رویکرد رشته‌اى و میان‌رشته‌اى در حوزه تحقیقات، یا به‌عبارت دیگر، قرارگرفتن ساختار منطقى در کنار سازماندهى مهارت‌هاى متنوع بدون غفلت از دیگرى؛ 2. توجیه فلسفه وجودى میان‌رشته‌اى در میان مسئولان و مجریان و درونى‌کردن ارزش‌هاى این مقوله براى افراد؛ 3.سرمایه‌گذارى در این حوزه به‌سبب نیاز به آموزش مناسب رشته‌ها، اجراى تحقیقات جامع و کاربردى، تسهیل روند رشد هر رشته با کمک رشته‌هاى دیگر